Eén van mijn beste vriendinnen woont met haar partner in Friesland. Zij wonen daar in een oude boerderij met rieten dak en rondom een ruime tuin. Aan de achterkant van het huis ligt een veranda. Deze is omringd met bomen en struiken, maar als je een stukje doorloopt, kijk je uit over weilanden met in de verte het bos.

Mijn vriendin belde mij op en zei dat haar schoonmoeder binnenkort zou sterven. Haar wens was haar in doeken te wikkelen en op een opbaarplank te leggen. Veel geld was er niet, maar dat staat een betrokken en warm afscheid niet in de weg. We zouden haar thuis kunnen opbaren. Ze had een graf in de Randstad, waar ze oorspronkelijk vandaan kwam, en de kinderen zouden haar daar in hun eigen stationwagen naartoe kunnen brengen. Mijn vriendin schrikt niet van de dood. Ik wist dat zij, samen met haar partner en zijn broer, prima in staat zou zijn om zelf van alles op eigen onconventionele wijze te organiseren.

Ik woon in Den Haag en even op en neer daarnaartoe gaan was voor mij op dat moment niet mogelijk vanwege de drukte met mijn werk. Ik bestelde wel alvast een opbaarplank, en liet die in Friesland bij hen bezorgen zodat, als het moment daar was, zij hun (schoon)moeder direct daarop konden opbaren. Ik legde per telefoon en e-mail uit wat de te nemen stappen waren. Een koeling kon ik haar zelf dus niet bezorgen, maar het was december en koud buiten.

Het is niet de eerste keer dat ik in overleg met de familie iemand in de winter buiten koel houd. Er was de moeder van een andere vriendin van mij, die altijd in haar tuin was. Het was volkomen logisch om haar ook in haar kist in de tuin te plaatsen. Zij hoorde daar thuis. Of de familie waarbij we een grote partytent in de tuin neerzetten en daar opbaarden. Of de familie waarbij we de patio in het midden van het huis gebruikten. Stuk voor stuk eenvoudige, prachtige, passende oplossingen.

Terug naar Friesland. De moeder overleed. Ze werd door haar kinderen gewassen, in doeken gewikkeld en op de opbaarplank gelegd. Omdat de kamer in het verzorgingshuis waar ze woonde niet koel gehouden kon worden, namen de kinderen hun moeder mee. Ze schoven de opbaarplank in hun eigen auto en reden naar huis. Daar legden ze haar buiten, op de door een vriend gemozaïekte tafel, op de veranda. De veranda veranderde in een kleine tempel. Lantaarns, lichtjes en haar kinderen omringden haar. In hun vertrouwde omgeving konden de nabestaanden steeds bij haar zijn en samen afscheid nemen.

De kinderen regelden alles zelf: de aangifte, het contact met de begraafplaats en de rit van Friesland naar de Randstad met hun moeder in hun eigen auto. Ik ontmoette hen op de dag van de uitvaart als gast. Ik kende hun moeder inmiddels ook al jaren. De opbaarplank werd uit de auto getild op de rijdende baar. Het was een wonderschoon en kleurrijk beeld: de eenvoudige houten baar, het lichaam in gebloemde doeken, gevleid in stro, bedekt met bloemen.

De kinderen hadden een tafel, een parasol, wijn en zoutjes meegenomen. Met een paar vrienden brachten we alles naar het graf en stelden we het daar op. De kinderen bleven bij hun moeder en vingen alle vrienden op. Toen iedereen er was, brachten we haar samen naar het graf en hielden we staand om haar heen een kleine ceremonie met speeches en muziek. We lieten de opbaarplank dalen met touwen, schonken een glaasje, toastten op haar en schepten het graf dicht. Toen was het tijd om te gaan.

Gita Beets