Zij kijkt mij aan met betraande ogen. ‘Ik voel mij zó ontzettend schuldig. Als mijn dochter nu een veel hoger risico op borstkanker heeft, dan komt dat door mij. Dan is het mijn schuld, want ze heeft het van mij geërfd.’

Ze is net klaar met haar borstkankerbehandelingen en nu heeft ze te horen gekregen dat zij een genetische BRCA-afwijking heeft, die het risico op borstkanker vergroot. Natuurlijk schrok zij, maar haar belangrijkste zorg is haar dochter. Want stel je voor dat zij die afwijking aan haar dochter heeft doorgegeven. Terwijl ze het vertelt, zie ik de paniek in haar ogen.

Zorg en machteloosheid
En ik begrijp haar schrik. Ik heb zelf een dochter en de kans dat zo’n genetische afwijking wordt doorgegeven is 50%. En ja, ik weet ook wat de consequenties zijn als je nog jong bent en in de bloei van je leven. En daarom begrijp ik haar zorg als moeder zo goed; kan ik mij zo goed verplaatsen in haar gevoel van machteloosheid. Want dit is het laatste wat je voor je dochter wilt. Je wilt dat zij onbezorgd kan genieten van het leven.

Het is niet jouw schuld
En toch is haar schuldgevoel onterecht. Als ik haar vraag of ze er ooit voor zou kiezen om dit haar dochter aan te doen, kijkt ze mij stomverbaasd aan. ‘Nee, natuurlijk niet’. Hoe kan ik dat nou vragen? En met die woorden pleit zij, zonder dat zij dit doorheeft, zichzelf vrij. Want hoe kun je schuldig zijn aan iets waar je geen invloed op had? Iets wat je zelfs niet eens wist. Soms brengt het leven dingen die je niet wilt; die je graag anders had gezien. Maar je hebt het ermee te doen, want zo is het leven.

Schuldgevoel helpt niemand
Haar schuldgevoel helpt haar dochter niet. Wat zij wél kan doen, is er zijn voor haar. Zonder schuldgevoel, maar met een luisterend oor. Als zij mij aankijkt, zie ik de opluchting op haar gezicht. Er is een last van haar afgevallen. Zij voelt zich niet langer machteloos, want ze weet dat zij een taak heeft.

Eind goed, al goed
Een paar maanden later krijg ik een juichend berichtje. Haar dochter is getest en zij heeft het afwijkende BRCA-gen niet geërfd. Ze is zo ontzettend blij en opgelucht. En als moeder kan ik ook daarin helemaal met haar meevoelen.

Martha Rijkmans

Martha Rijkmans:
‘Ik begeleid, als coach en ervaringsdeskundige, vrouwen na borstkanker om hun draai weer te vinden in een wereld die op zijn kop heeft gestaan.’