Bij kanker komen vragen over leven en dood als vanzelf op tafel. Vragen over een toekomstige kinderwens helaas niet altijd. Want na chemotherapie of bestraling kan de vruchtbaarheid met 10 tot zelfs 100% verminderen. Een mogelijke toekomstige kinderwens moet dus al vóór de behandeling besproken worden. Dan is er nog veel mogelijk: embryo’s, eicellen, eierstokweefsel en zaadcellen kunnen ingevroren worden om later de kans op een kind te behouden. Het invriezen van zaad is beproefd en zeer succesvol. Mede dankzij de inspanningen van prof. Didi Braat en haar team worden ook de vruchtbaarheidskansen voor vrouwen na een oncologische behandeling steeds beter.

Didi Braat, gynaecoloog binnen het Radboudumc, kent de vele wegen die bewandeld kunnen worden om de vruchtbaarheid veilig te stellen: ‘Als er alleen bestraald wordt in de buikstreek, kunnen we de eierstokken soms tijdelijk naar boven verplaatsen en zo buiten het bestralingsveld brengen. In geval van chemotherapie kan vóór die behandeling een IVF-behandeling worden verricht met het invriezen van eicellen of embryo’s. Hierbij worden dan steeds vaker eicellen ingevroren vergeleken met embryo’s. Dit komt niet alleen doordat sommige vrouwen geen partner hebben en dus geen embryo’s kunnen laten ontstaan, maar ook doordat je later voor het eventueel terugplaatsen van embryo’s toestemming nodig hebt van de partner. En als het paar dan uit elkaar is, kan de vrouw niets meer met de embryo’s.’

Alternatief
Met eicellen en embryo’s is het resultaat beter dan met ­eierstokweefsel. Didi Braat: ‘Bij jonge meisjes is een IVF-behandeling vaak geen optie, en ook bij volwassen vrouwen is daar soms geen tijd voor. Dan kan het verwijderen en (in kleine stukjes) invriezen van een eierstok een alternatief zijn. Deze stukjes eierstokweefsel kunnen dan later in de buik worden teruggeplaatst, waarna het mogelijk wordt om op een natuurlijke manier zwanger te worden. Dit is in tegenstelling tot de IVF-behandeling een experimentele behandeling: wereldwijd zijn er op deze manier ongeveer 40 kinderen geboren. In Nijmegen vriezen we sinds 2009 al wel eierstokweefsel in, maar er is tot op heden nog geen weefsel teruggeplaatst.’

Praten
Didi Braat vindt het belangrijk dat vrouwen in gesprek gaan over hun vruchtbaarheid zodra duidelijk is dat er sprake is van kanker en de vruchtbaarheid in gevaar kan komen. ‘Wij maken dan op zeer korte termijn een afspraak. In het gesprek worden alle mogelijkheden en onmogelijkheden op een rij gezet. Ook alternatieven zoals eiceldonatie of adoptie komen aan de orde. Ik hoor van patiënten dat zij deze gesprekken als heel waardevol en positief ervaren. Want, zo zei laatst iemand tegen mij: ‘Op het moment dat mijn hele leven stil leek te staan, kreeg ik door met u te praten over het leven ná de kanker weer hoop.’