Vrouwen met borstkanker kunnen na de behandelingen te maken krijgen met ongewenste vochtophopingen, ook wel ‘oedeem’ genoemd. Hierbij gaat het om lymfoedeem, een probleem dat vaak onderbelicht blijft en laat wordt gesignaleerd.

Lymfoedeem ontstaat na beschadiging van het lymfvatenstelsel. Dit komt door een operatie, chemotherapie en/of bestraling, waarbij lymfklieren en lymfvaten beschadigd raken. Soms worden lymfklieren zelfs helemaal verwijderd. Hierdoor kan het lichaam het vocht niet goed afvoeren en neemt het volume in een lichaamsdeel toe. Ook kun je last krijgen van een vermoeid, zwaar en gespannen gevoel.
Lymfoedeem komt het meest voor aan armen en benen, maar kan ook in andere lichaamsdelen ontstaan, zoals de borsten, schaamlippen, penis, testis en in het gelaat. Lymfoedeem is een chronische aandoening en behandeling ervan is noodzakelijk! Wanneer lymfoedeem niet wordt behandeld, wordt het lichaamsdeel steeds dikker en harder en kunnen er ontstekingen, huidveranderingen en wonden ontstaan.

Behandeling
De oedeemfysiotherapeut is gespecialiseerd in het behandelen van oedeem. Er zijn voor het afvoeren van oedeem verschillende behandelingen mogelijk, zoals manuele lymfdrainage. Hierbij wordt met behulp van zachte, pompende bewegingen het netwerk van lymfvaten vlak onder de huid geactiveerd. De lymfdrainage stimuleert de vochtopname door de lymfvaten en verhoogt de afvoer van weefselvocht. De ‘file’ wordt als het ware opgelost door het ‘verkeer’ via andere wegen op de bestemming te laten aankomen.
Manuele lymfdrainage kan gecombineerd worden met compressietherapie. Door het aanleggen van zwachtels of ander compressiemateriaal wordt van buitenaf een continue druk aangebracht die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. Tevens kan pijn verlicht worden door de therapie. Zodra het oedeem is verminderd en de situatie stabiel is, kan er een therapeutische elastische kous worden aangemeten.

Littekenmassage
Ook littekens en strengvorming of ‘cording’ in het geopereerde of bestraalde gebied kunnen behandeld worden. Deze zorgen voor een bewegingsbeperking en de huid voelt strak en gespannen aan. Het kan zijn dat het litteken verkleefd is met de onderlaag of fascia. Littekenmassage, fascie- en mobiliserende technieken bieden dan uitkomst.

Zelfredzaamheid
Uitgangspunt bij de behandeling is de zelfredzaamheid van de patiënt. Daarom leert die zelf oedeemhandgrepen en indien nodig zelf compressiemateriaal aan te leggen. Afhankelijk van de klacht krijgt de patiënt een op maat gemaakt oefenprogramma van de therapeut.
De eerste 20 behandelingen worden vergoed uit de aanvullende verzekering, mits toereikend. Eventuele volgende behandelingen uit de basisverzekering. Een verwijzing door de huisarts of specialist is noodzakelijk.

Oncologiefysiotherapie helpt in elke fase
Klachten die vaak voorkomen bij behandeling van kanker, zijn vermoeidheid, spierkrachtsverlies, pijn en bewegingsbeperking. Dit kan leiden tot een lagere kwaliteit van leven, verminderd functioneren op het gebied van activiteiten in het dagelijks leven, werk en sport.

Een oncologiefysiotherapeut heeft een uitgebreide opleiding gevolgd en is op de hoogte van de effecten van de operaties, chemotherapie, radiotherapie en hormoontherapie op het functioneren van het bewegingsapparaat, waardoor deze therapeut beter in staat is om mensen met kanker te begeleiden en adviseren. Dit kan in elke fase van de behandeling, in de herstelfase of zelfs in de palliatieve fase. In individuele sessies of kleine groepen werk je in de oefenzaal met de oncologiefysiotherapeut aan het herstel van kracht, conditie en mobiliteit. Ook is er veel aandacht voor het weer herstellen van vertrouwen in je lichaam. Het doel is dat je zo snel mogelijk je dagelijkse bezigheden weer kunt oppakken. De oncologiefysiotherapeut bekijkt samen met jou welke vorm van bewegen en/of sporten het beste bij jou past.