Als je de diagnose ‘borstkanker’ krijgt, kom je in een achtbaan van emoties terecht. Onzekerheid, angst, gevoelens van verlies. Hoe zal je toekomst er uitzien en héb je nog wel een toekomst? Je gedachten daarover blijven maar doormalen. Als een hond die rondjes rent om in zijn staart te kunnen bijten.  Die gedachten zijn misschien nog wel het ergste, je wordt er door in een diepe, donkere put gezogen. Kon je ze maar uitzetten.

‘Gedachten kun je niet stoppen, maar je kunt er wel anders mee om leren gaan’, weet Len van der Hoeven.  Als gecertificeerd mindfulnesstrainer heeft hij al veel mensen ­begeleid in het leren kijken naar hun emoties en gedachten. ‘Die gedachten gaan we naderen, hoe moeilijk dat ook is. Dat gaan we geleidelijk opbouwen hoor, met heel voorzichtige stapjes. Het is een vaardigheid die je moet oefenen, maar je krijgt van mij de gereedschappen om te leren hoe je als toeschouwer naar je eigen gedachten te kijken.’

Gedachten zijn geen feiten
Bij mindfulness leer je om te kijken naar dat wat jou op dat moment past. Jij bepaalt of je je in je gedachten wilt verdiepen of dat je bewust voor afleiding kiest. ‘En daarbij is het ook nog belangrijk dat je je realiseert dat je ­gedachten geen feiten zijn’, legt Len uit. ‘Je kunt je bijvoorbeeld helemaal verliezen in de angst dat je dood zult gaan, maar dat is nu niet aan de orde. Feit is dat je ademt, dat je lééft en er met dit moment niets mis is. Met mindfulness leer je om niet te verdwijnen in je gedachten en je angsten. Je gaat zien wat er werkelijk is en door je aandacht naar je adem te verplaatsen, ben je beter in staat om weer in het moment te komen. Het zijn je gedachten waar je last van hebt.’

Kippenvel
Len geeft zijn trainingen zowel individueel als in kleine groepjes. ‘Wist je dat het aangetoond is dat wanneer  vrouwen met borstkanker hun ervaringen met  lotgenoten kunnen delen ze langer leven? Veel mensen voelen zich eenzaam in hun situatie en dan kan zo’n  groep iets heel heilzaams hebben. Maar de training kan ook een-op-een worden gegeven, dat ligt er maar net aan waar jij je het prettigst bij voelt. Mindfulness geeft zulke mooie resultaten, daar krijg ik iedere keer weer kippenvel van. Dat geldt overigens niet alleen voor vrouwen met borstkanker, maar ook wanneer je bijvoorbeeld te  maken hebt met een depressie of een burn-out.  Als je de techniek eenmaal beheerst,  heb je er altijd en overal iets aan.’

Luisteren om te begrijpen…
Als iemand uit jouw naaste omgeving met kanker of een andere ernstige ziekte wordt geconfronteerd, heeft dat ook invloed op jou. Hoe ga je het gesprek met hem of haar aan en hoe goed kun jij luisteren? Veel mensen hebben daar moeite mee. Als je een gesprek volgt op de televisie of gewoon goed oplet als mensen aan het praten zijn op straat of op een verjaardag, dan zie je vaak dat de luisteraar eigenlijk al staat te ­popelen om zijn eigen verhaal te vertellen.

Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand een belevenis wil delen met ons en dat we halverwege al willen reageren? We geven dan maar al te graag meteen een reactie of een advies, al dan niet vergezeld van een emotionele lading. Of we komen met onze eigen versie van het verhaal en dikken dat dan het liefst ook nog een beetje aan. Heel vaak hebben we zonder goed te luisteren al onze eigen conclusie getrokken maar klopt die conclusie dan ook?

Betekenis scheppen
Communiceren betekent volgens de Groningse hoogleraar communicatie Gisela ­Redeker: Het scheppen van gemeenschappelijke betekenis. Als we nu kijken naar wat we hiervoor geschetst hebben, dan kun je concluderen dat er in onze manier van praten en luisteren vaak niet echt sprake is van een gezamenlijke betekenis scheppen. We maken ons er allemaal regelmatig schuldig aan. Soms gaat het er heftig aan toe in onze hang naar gelijk of in het overschreeuwen van die ander. En hoe dikwijls heb je niet gemerkt, dat je reageerde vanuit jouw eigen beleving, maar dat er iets heel anders werd bedoeld? De spreker voelt zich dan meestal niet gehoord.

Echt contact
Luisteren vraagt ruimte, stilte, aandacht en de intentie om de ander uit te nodigen en echt te begrijpen. Ook dat zijn kwaliteiten die je tijdens een mindfulnesstraining kunt ontwikkelen. Pas als we luisteren om te begrijpen in plaats van te reageren ontstaat er echt contact.