Hoe  vertel  je  een  kind  dat  een  geliefd  familielid  of  bijvoorbeeld  een  dierbare  buur  is  overleden?  Mijn  advies  is  om  er  eerlijk  over  te  zijn.  Als  een  opa  van  het  kind  is  overleden,  zeg  dan  niet  dat  hij  slaapt,  omdat  dat  zo  lijkt.  Het  kind  zou  dan  bang  kunnen  worden  om  ‘s  avonds  te  gaan  slapen…  Het  is  een  beetje  afhankelijk  van  de  leeftijd  van  het  kind  wat  je  allemaal  zegt,  maar  het  is  belangrijk  om  het  kind  te  laten  begrijpen  wat  ‘dood’  is.  Gebruik  je  eigen  woorden  en  kijk  hoe  het  kind  erop  reageert.

Als  ik  langsga  bij  de  nabestaanden  na  een  overlijden,  zijn  de  kinderen  al  op  de  hoogte.  Ik  vraag  dan  altijd  eerst  aan  de  ouders  hoe  het  kind  gereageerd  heeft  op  het  slechte  nieuws,  en  praat  ook  met  het  kind  zelf.  Ik  vraag  wat  het  kind  denkt  hoe  een  begrafenis  of  crematie  eruitziet,  leg  uit  wat  er  allemaal  gaat  gebeuren,  in  voor  het  kind  begrijpelijke  woorden.

In  de  dagen  erna  moet  er  van  alles  geregeld  worden  rond  de  uitvaart,  en  het  is  ook  mogelijk  dat  een  kind  daar  een  rol  in  speelt.  Dat  was  vroeger  niet  zo,  omdat  we  gewend  waren  om  kinderen  af  te  schermen  van  verdriet.  Maar  als  een  kind  betrokken  wordt  bij  een  uitvaart,  kan  het  kind  het  overlijden  beter  verwerken,  zodat  de  kans  kleiner  wordt  dat  het  kind  er  later  last  van  krijgt.  Maar  dat  verschilt  per  kind,  en  het  is  goed  om  een  kind  daarin  vrij  te  laten.

Er  zijn  allerlei  mogelijkheden  voor  een  actieve  rol  voor  een  kind.  Het  kind  kan  bijvoorbeeld  in  de  aanloop  naar  de  uitvaart  een  ‘herinneringskaars’  versieren,  waarbij  ik  vraag  welke  herinneringen  er  bovenkomen  over  de  overledene.  Vervolgens  kan  het  kind  de  kaars  aansteken  tijdens  de  plechtigheid,  en  na  afloop  krijgt  het  de  kaars  mee,  zodat  die  later  thuis  aangestoken  kan  worden.  Tijdens  de  plechtigheid  vertel  ik  soms  een  verhaal  aan  de  kinderen,  ­bijvoorbeeld  over  de  herinneringskaars  die  ze  gemaakt  hebben.  Voor  de  heel  jonge  kinderen  lees  ik  soms  het  ­verhaal  van  oma  Pluis  voor.

Een  kind  kan  tijdens  de  plechtigheid  een  bloemstuk  dragen,  het  kan  een  tekening  maken  voor  in  de  kist  of  de  buitenkant  van  de  kist  beschilderen.  Ik  heb  het  ook  wel  meegemaakt  dat  een  kind  een  afdruk  van  zijn  ‘verfhandjes’  op  de  binnenkant  van  het  deksel  van  de  kist  zette,  zodat  hij  als  het  ware  altijd  naar  de  overledene  zwaait.  Een  wat  ouder  kind  kan  tijdens  de  plechtigheid  ook  wat  vertellen  over  de  overledene,  waarbij  ik  eventueel  kan  helpen  door  met  het  kind  van  te  voren  te  oefenen,  of  tijdens  het  vertellen  te  assisteren  als  het  kind  bijvoorbeeld  zenuwachtig  is.  Er  is  zóveel  mogelijk,  afhankelijk  van  wat  het  kind  wil  en  wat  de  andere  nabestaanden  willen.

Als  hulpmiddel  kan  ik  het  boekje  ‘Kinderen  helpen  bij  verlies’  aanreiken,  of  een  herinneringsboek  waarin  het  kind  uitdrukking  kan  geven  aan  deze  gebeurtenis.  Het  boek  ‘Dag  lieve  …’  kan  als  aandenken  gebruikt  worden  voor  deze  betekenisvolle  periode  in  het  leven  van  het  kind.  Daarnaast  zijn  er  veel  boekjes  om  voor  te  lezen  aan  de  kinderen.  Deze  geef  ik  dan  in  bruikleen.  Samen  kijken  we  op  welke  manier  de  kinderen  of  kleinkinderen  betrokken  kunnen  worden  tijdens  de  dagen  na  het  overlijden  en  op  de  dag  van  de  uitvaart.

Na  een  uitvaart  krijg  ik  vaak  van  nabestaanden  te  ­horen  dat  de  bijeenkomst  goed  te  begrijpen  was  voor  hun  kinderen,  omdat  het  gemakkelijker  voor  hen  werd  om  het  overlijden  een  plekje  te  geven,  waardoor  het  later  ook  voor  de  ouders  eenvoudiger  werd  om  erover  te  praten.