Op het moment dat de regering de intelligente lock-down aankondigt in verband met de verwachte toestroom op de IC’s in Nederland, merk ik daar als uitvaartondernemer in Den Haag nog niets van. Ik heb niet significant veel uitvaarten meer en ook nog geen uitvaarten van met corona besmette mensen.

Het is wél een hectische periode, want wat mag nog wel? Wat is verantwoord? Waar gelden welke regels en wat is het protocol voor mijn bedrijf, Betrokken Uitvaarten? Mijn mailbox wordt overspoeld met mailtjes. Nog net voor de aankondiging dat groepen niet meer bij elkaar mogen komen, volgde ik een seminar over het corona-virus om goed geïnformeerd mijn eigen standpunten te kunnen bepalen.

Ik heb contact met bevriende uitvaartonderneemsters in het land. Wat zijn hun ervaringen? Hoe pakken zij het aan? Franca, die nabij Eindhoven zit, zit in het hart van de corona-besmettingen. De drukte lijkt ook daar lokaal enorm te verschillen. Sommigen lopen over, anderen ervaren een ‘normale drukte’. Franca is zelf behoorlijk ziek geweest, maar nu weer op de been. Zij is de bedenkster van het mobiele opbaarhuisje. Het huisje is te huur en wordt na iedere opbaring schoongemaakt. Je zet het huisje in je tuin en baart het lichaam van je dierbare daarin op. Opbaren thuis behoort nog steeds tot de mogelijkheden, maar opbaren in het huisje zorgt ervoor dat je het contact met anderen gemakkelijker kunt beperken. Ze hoeven immers je huis niet in. Nu corona rondwaart is het ideaal en Franca heeft het de afgelopen weken meermaals ingezet. Mensen kunnen veilig, intiem en persoonlijk afscheid nemen.

Met ‘social distancing’ is een thuisopbaring wel een andere ervaring geworden. Het is vreemd om elkaar niet te omhelzen. Het is wennen om op afstand van elkaar te blijven. Toch blijft het afscheid nemen thuis een intieme ervaring. Je bent maar met hooguit 3 personen bij elkaar en kunt elkaar alle aandacht geven.

Het is voor families moeilijk om met slechts 30 mensen afscheid te kunnen nemen. Er wordt gewikt en gewogen om een lijst samen te stellen. Ook worden er reserve-lijsten gemaakt om mensen die uit eigen beweging wegblijven te vervangen. Om mensen die buiten het intieme gezelschap vallen gelegenheid te geven om toch op enige manier afscheid te nemen, ontstaan lange hagen op straat. Zo’n lange haag, waarin iedereen afstand houdt, is op zijn eigen manier ontroerend: de stilte, de betraande gezichten, de voelbare saamhorigheid.

Tot nu toe was het in Den Haag nog steeds mogelijk om ruim de tijd te nemen voor een afscheid in een crematorium of begraafplaats, maar op sommige plekken wordt, in verband met de drukte, de beschikbare tijd ingeperkt. Sinds het samenzijn achteraf is verboden, merk ik dat ik de aula langer reserveer dan voorheen, ook al nemen er maar 30 mensen afscheid. Hierdoor blijven de rust en de aandacht gewaarborgd.

In de aula zitten huishoudens bij elkaar; verder zit iedereen verspreid. Het gekke is dat daardoor een aula waar 150 mensen kunnen zitten, nu toch compleet bezet lijkt. Na afloop heb ik al een paar keer van families gehoord, dat zij het afscheid als bijzonder intiem hebben ervaren. Dit zouden in normale tijden afscheidsbijeenkomsten zijn geweest waar ongeveer 150 gasten verwacht werden. Gedurende de coronacrisis zijn er alleen familie en vrienden die je dierbaar zijn. Vele anderen die zouden komen, had de achterblijvende partner niet of nauwelijks gekend. De intimiteit die nu ontstaat met zo’n klein clubje, blijkt voor de achterblijvende naasten van grote waarde. Corona maakt alles anders.

Gita Beets