Corona heeft ons met de neus op de feiten gedrukt. Het virus maakt ons nog bewuster van onze kwetsbaarheid en onze sterfelijkheid, en waar we gewend zijn om de controle over ons leven in eigen handen te hebben, hebben we die deels moeten prijsgeven.

De coronacrisis raakt alle gebieden van de samenleving, en ook de uitvaartbranche. Uitvaartondernemingen hebben te maken met een stijgend aantal overledenen. Daar zitten schrijnende gevallen bij, zoals mensen die alleen, in afwezigheid van hun naasten, zijn overleden omdat er een bezoekverbod was.

Inmiddels is het weer mogelijk om meer dan 30 aanwezigen bij een uitvaart toe te laten, mits de 1,5 meter-regel gehandhaafd wordt. Helaas ontbreekt het heel veel uitvaartlocaties aan de capaciteit om meer mensen toe te laten binnen de 1,5 meter-regel. Nabestaanden moeten dan alsnog uitwijken naar een grotere locatie, maar het is in ieder geval fijn dat er weer meer mogelijkheden zijn. De regel druist wél in tegen je gevoel dat zegt dat je een arm om iemand heen moet slaan om hem of haar te troosten. Juist bij rouw is dat soms nodig, en dan kunnen de maatregelen een goed afscheid in de weg staan.

Ik heb ook gemerkt dat de maatregelen van de RIVM een aantal ontwikkelingen rond uitvaarten in een stroomversnelling hebben gebracht. Een goed voorbeeld daarvan zijn fotografen en videografen, die een uitvaart vastleggen op foto en film voor degenen die er niet bij kunnen zijn, of iemand die een live-stream verzorgt. Dat is nog geen ingeburgerde praktijk, maar kan een mooie en nuttige aanvulling zijn. Bijvoorbeeld wanneer sommigen niet bij de uitvaart aanwezig kunnen zijn omdat ze in het buitenland zitten en niet naar Nederland mogen reizen. Dan kan die door een live-stream toch betrokken worden bij de uitvaart.

Als sommige nabestaanden niet lijfelijk bij een uitvaart aanwezig kunnen zijn, zouden ze een filmpje kunnen maken met een boodschap of anekdote, dat vertoond kan worden tijdens het afscheid. Maar denk ook aan een online condoleance, waar allerlei platforms voor zijn. Zo zie je dat moderne middelen kunnen helpen bij een goed afscheid.

Ook een ‘drive-in’-condoleance is een mogelijkheid. Het lijkt wel heel Amerikaans en overdreven, maar zoiets kan mooi vormgegeven worden, en je geeft een grote hoeveelheid belangstellenden er toch de mogelijkheid mee om erbij te zijn. Verder kan een rouwstoet met erehaag indrukwekkend zijn. Zelfs een uitvaart buiten is mogelijk.

Er wordt nu meer nagedacht over een passende locatie voor een uitvaart. Als je niet meer met een grote menigte bij een uitvaart mag zijn, is het niet nodig om het afscheid in een grote ruimte te laten plaatsvinden. Een klein kerkje kan dan bijvoorbeeld een geschikte plek zijn voor een waardig afscheid. En zo zijn er meer voorbeelden.

Corona heeft ons dus weliswaar (hopelijk tijdelijk) van alles afgenomen, maar brengt ons ook iets moois, namelijk verbinding met degenen die ons dierbaar zijn, en saamhorigheid. Dat zijn heel waardevolle aspecten, en juist die contacten vormen de motor van onze samenleving.

Nienke Hyams
juli 2020

Een afscheid is niet alleen de uitvaart
Nienke Hyams is eigenaresse van Volgerlanden Uitvaartzorg. ‘Een afscheid moet goed zijn, want je kunt het maar één keer doen. Er zit wel degelijk verschil tussen een afscheid waarbij de uitvaart netjes geregeld was en een afscheid dat is verzorgd door iemand met liefde, aandacht en passie voor het vak. Ik vind dat heel belangrijk. Dat betekent ook dat het niet alleen goed geregeld moet zijn op de dag van de uitvaart, maar ook in de aanloop ernaartoe. Alles moet tot in de puntjes verzorgd en goed aangekleed zijn. Alleen dan krijg je een bijzonder afscheid dat bij je past en waar je nabestaanden verder mee kunnen.’