In het dagelijks leven doe je allerlei handelingen, zoals aan- en uitkleden, werken, koken, de was, ­boodschappen en nog veel meer. Deze activiteiten zijn vanzelfsprekend, totdat je ziek wordt. ­Functioneren gaat moeilijker en het ziekteproces brengt pijn en ­vermoeidheid met zich mee.

Er komt na het stellen van de diagnose veel op je af en er verandert veel in de dagelijkse situatie. Je kunt (tijdelijk) stoppen met werken, je kunt meer pijnklachten krijgen en vermoeidheid neemt toe door alle behandelingen en alles wat er op je afkomt. Ergotherapie is in het algemeen, maar zeker bij oncologie, nog redelijk onbekend. Toch kan een ergotherapeut in iedere situatie iets betekenen en probeert die ervoor te zorgen dat je de juiste ondersteuning krijgt in een bepaalde fase. Door zorg op maat (coaching, trainingen, adviezen of hulpmiddelen) maakt ergotherapie het (weer) mogelijk om dagelijkse activiteiten te kunnen uitvoeren: thuis, op het werk, bij studie of tijdens de sport en vrije tijd.

De 4 fasen:

1. De curatieve fase
De curatieve fase is de fase dat je nog onder behandeling bent om weer te genezen. Een veel voorkomende bijwerking van de medicatie en het gehele ziekteproces is vermoeidheid. In deze fase zal de ergotherapeut, samen met jou, je belasting (wat doe je?) en belastbaarheid (wat kan je lichaam aan?) in kaart brengen om ervoor te zorgen dat je, jezelf tijdens de ziekte niet zult overbelasten. Je belasting en belastbaarheid wordt dan in balans gebracht. Dit zorgt ervoor dat je na genezing weer zo snel mogelijk je leven kunt oppakken en dat je zo goed mogelijk kunt blijven functioneren tijdens de persoonlijke verzorging, huishoudelijke activiteiten of op het werk. Daarnaast staat verlichting van de pijn centraal, door te kijken naar zit- en lighouding.

2. De herstelfase
Wanneer je genezen bent van de kanker, ga je de herstelfase in. Tijdens deze fase richt je, je op het stellen van doelen voor de toekomst en het verminderen van vermoeidheid. Terugkeer naar werk en vroegere patronen staan centraal. Tevens is in deze fase aandacht voor het verdelen van de activiteiten van belang. Het lijkt misschien van buiten dat je weer gezond bent en de wereld weer aan kunt, maar jouw lichaam heeft nog steeds tijd en rust nodig om te herstellen. In deze fase wordt naast de balans ook gezocht naar een opbouw van de belastbaarheid, zodat je weer meer aan kunt. Na de behandelingen (chemo en bestralingen) kun je last krijgen van oedeem. Wanneer je een therapeutische elastische kous (TEK) krijgt om de oedeemvorming tegen te gaan, kan de ergotherapeut je ondersteunen bij het zelfstandig aantrekken van deze TEK. Wanneer er problemen zijn in planning en organisatie, kan een ergotherapeut ook ondersteuning bieden door structuur en strategieën aan te leren.

3. De palliatieve fase
Tijdens de palliatieve fase staat de kwaliteit van leven centraal en het leren omgaan met eventuele beperkingen. Daarnaast richten de behandelingen zich op het zoveel mogelijk behouden van het energieniveau om betekenisvolle handelingen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven uitvoeren. Ook in de palliatieve fase is het belangrijk dat wat je doet en wat je kunt in balans is, zodat je de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk kunt houden.

4. De terminale fase
In de laatste levensfase richt ergotherapie zich op decubituspreventie (het voorkomen van doorligplekken). Door inactiviteit kan het zijn dat je veel op bed ligt. Het is dan extra belangrijk dat je bent voorzien van het juiste comfort. Daarnaast worden eventueel ontspanningsoefeningen of ontspanningsactiviteiten gegeven, om ook je gedachten te kunnen verzetten in deze periode. In deze fase wordt ook advies gegeven aan de mantelzorger, om mantelzorg overbelasting te voorkomen. Als mantelzorger kun je leren hoe je de lichamelijke zorg voor iemand kan uitvoeren, zonder daarbij jezelf te zwaar te belasten. Juist in deze fase is het belangrijk dat u de zorg samen met uw dierbaren zo lang mogelijk kan blijven uitvoeren.

‘Kwaliteit van leven zo hoog mogelijk houden’
Lindsey van Breemen: ‘Sinds een aantal jaren ben ik werkzaam als ergotherapeut in de eerste­lijnszorg. In de laatste jaren ben ik mij steeds meer gaan richten op oncologie. Ik zie wat het met zich meebrengt wanneer mensen de diagnose ‘kanker’ krijgen. Als ergotherapeut kan ik de onzekerheid, spanningen en het verdriet niet wegnemen, maar ik kan ondersteuning bieden om de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden tijdens en na het ziekteproces.’