Er is de laatste jaren steeds meer aandacht voor de psychische gevolgen van een ernstige en langdurige ziekte. Logisch, want een ernstige ziekte kan de kwaliteit van leven van zowel patiënten als hun naasten ernstig beperken.

Mariët Hagedoorn is als hoogleraar Gezondheidspsychologie verbonden aan het UMCG, en is sinds eind jaren 90 betrokken bij verschillende onderzoeken naar de gevolgen van ziekte op iemands geestelijk welbevinden en op de relatie.
‘Als je ernstig ziek bent of je partner is ernstig ziek, is het de vraag hoe je het beste met je klachten en zorgen kunt omgaan. Er wordt veel gedacht dat ‘erover praten’ met je partner helpt om je minder somber te voelen, maar dat geldt niet voor iedereen. Voor mensen die graag over hun gevoelens en zorgen willen praten, helpt het mits de partner luistert en begripvol reageert. Zelfs als het de somberheid niet doet afnemen, geeft het vaak wel het prettige gevoel van verbondenheid met de ander. Het gevoel er niet alleen voor te staan. Echter, sommige mensen ervaren weinig behoefte om hun gevoelens en zorgen te delen. ­Wanneer de ene partner veel, maar de andere partner weinig behoefte heeft om de eigen gevoelens te delen, werkt het beter om een andere gesprekspartner te zoeken, zoals een familielid of een lotgenoot. Het is belangrijk om te kijken wat werkt bij welke persoon.’

Vermoeidheidsklachten
In de afgelopen vier jaar heeft Mariët met haar groep onderzoek gedaan naar vermoeidheidsklachten van kankerpatiënten en hoe zij hun klachten bespreken met hun partner. De centrale vraag was ‘Wat zouden partners kunnen doen om het dagelijks leven van de patiënt met kanker te verbeteren?’.

Negatieve spiraal doorbreken
Mariët: ‘De eerste uitkomsten laten zien dat partners vaak geneigd zijn om allerlei dagelijkse activiteiten van de vermoeide partner over te nemen. Bij ernstige vermoeidheid is daar op zich ook niets mis mee, maar een beetje aansporing om tóch fysieke of sociale activiteiten te ondernemen kan veel goeds opleveren; niet alleen voor de relatie, maar ook voor de kwaliteit van leven. Vooral op dagen dat patiënten meer vermoeid zijn dan normaal, zien we dat de klachten minder worden als ze door hun partner worden aangemoedigd tot activiteiten. We denken dat fysieke activiteit de vicieuze cirkel van moe zijn en daarover piekeren, waardoor het gevoel van moeheid vaak ook weer toeneemt, kan doorbreken. Het praten over leuke dingen en samen leuke dingen doen zorgt voor afleiding, en dat kan de negatieve spiraal doorbreken.”

Praktische oplossingen
‘Uiteindelijk is het doel van het onderzoek dat zorgprofessionals en andere hulpverleners er hun voordeel mee kunnen doen om patiënten en hun naasten nog beter te ondersteunen. Zo kunnen ze praktische oplossingen bieden.’