Als je zware behandelingen tegen kanker moet ondergaan of hiervan aan het herstellen bent, is ‘bewegen’ waarschijnlijk niet het eerste waar je aan denkt. Omdat het trainen tijdens en na de behandeling veel gezondheidsvoordelen heeft, kan het toch zinvol zijn om dit een kans te geven.

Even kennismaken: de oncologiefysiotherapeut
Oncologiefysiotherapeut: een hele mond vol! JoAnne van Yperen van Fysioview werkt al bijna twintig jaar in de oncologie en fysiotherapie. Ook is ze geregistreerd Master Oncologiefysiotherapeut. Zij kan dus álles vertellen over het vak. JoAnne: ‘Ik kan een gepersonaliseerd begeleidingsschema maken, dat toegespitst is op de eigen doelen, en daarbij hou ik rekening met de kankerbehandeling. Net als mijn andere collega’s oncologiefysiotherapie weet ik welke gevolgen de ziekte en de behandelingen hebben voor het lichaam, en tegen welke beperkingen je kunt aanlopen. Hierdoor kan ik je adviseren over wanneer het goed is om een tandje bij te zetten, of om juist even rust te nemen. En als er misschien meer nodig is dan alleen werken aan je fitheid, dan kan ik je verwijzen naar een andere specialist zoals de diëtist.’

Fysiotherapie bij kanker: waarom?
Inmiddels is er op wetenschappelijk gebied veel bekend over de effecten van bewegen op de klachten van kankerpatiënten. Duidelijk is dat fysiotherapie, en dan met name bewegen onder begeleiding van een gespecialiseerde oncologiefysiotherapeut, van positieve invloed is. Met name zijn er effecten te zien op de kwaliteit van leven, pijn, vermoeidheid, herstel van de belastbaarheid en de terugkeer naar je werk.

Bij welke klachten helpt fysiotherapie bij kanker?
• Bij lichamelijke problemen. Hierbij kun je denken aan: de gevolgen van operaties, schade aan het bewegingsapparaat, hart- en longschade door bestraling en chemotherapie en lymfoedeem.
• Bij algemene klachten. Hierbij kun je denken aan: pijn, vermoeidheid, problemen met het uitvoeren van de dagelijkse bezigheden, een veranderd lichaamsbeeld of verminderde belastbaarheid. Deze algemene klachten hebben vaak een lichamelijke en geestelijke component, die elkaar beïnvloeden.

Goed om te weten: vertel!
Soms zijn de effecten van medische behandelingen op je bewegingsapparaat pas merkbaar op de lange termijn, als de behandelingen en controles al lang voorbij zijn. Stap je hiervoor naar de fysiotherapeut, vermeld dan altijd dat je ooit bent behandeld voor kanker. Óók als dit jaren later is. De oncologiefysio-therapeut kan je, vanuit haar of zijn specialisme, goed helpen bij deze langetermijneffecten. 

Bewegen: de voordelen!
Beweeg je tijdens de behandeling, dan:
– behoud je je fitheid en spierkracht
– heb je minder last van klachten als misselijkheid, vermoeidheid, of pijn
– kun je de chemotherapie beter verdragen
– ga je waarschijnlijk sneller en meer uren aan het werk na de behandeling
– heb je hier na afloop van de behandeling ook profijt van. Zet je het bewegen voort, dan herstel je eerder van vermoeidheid en kun je eerder je dagelijkse activiteiten hervatten.
– voel je je psychisch beter omdat je je dagelijkse bezigheden weer kunt oppakken.

Oncologiefysiotherapie: in welke fase?
Oncologiefysiotherapeut JoAnne: ‘In élke fase van je ziekte kan oncologiefysiotherapie iets voor je betekenen. De behandeling van kanker bestaat uit vier verschillende fases, waarin elk wat anders wat gebeurt. De fysiotherapie wordt aangepast naar deze fasen, en jouw doelen en behoeften. Lees maar mee.’

De behandelfase
‘In deze fase is de diagnose gesteld en volg je primaire behandelingen, zoals operatie, bestraling en chemotherapie. Hoewel dit allerlei ongemakken met zich kan meebrengen, is het belangrijk om actief te blijven of te beginnen met bewegen. Ik kan je daarover adviseren en bij begeleiden. Vochtophoping, ook wel ‘oedeem’ genoemd, is een klacht die zich in elke fase kan voordoen. Ook deze behandel ik.’

De herstelfase
‘Tijdens deze fase herstel je van de medische behandelingen, en pak je langzaam je gewone leven weer op. Omdat je waarschijnlijk last hebt van de gevolgen van de medische behandelingen, kan dat laatste best lastig zijn. Ik kan je begeleiden hierbij, zodat het hervatten van je leven zo prettig en ‘normaal’ mogelijk verloopt. Dat kan bijvoorbeeld met een op maat gemaakt bewegingsprogramma, waarin je werkt aan het opbouwen van je conditie. Misschien ervaar je wel bepaalde klachten die je verdere herstel in de weg staan, zoals lymfeoedeem of bewegingsbeperkingen. Deze klachten behandel ik dan.’

De palliatieve fase
‘In deze fase is de ziekte niet meer te behandelen. Soms ontstaan er uitzaaiingen, of is er een nieuwe vorm van kanker. Omdat de palliatieve fase erg lang kan duren, is het belangrijk dat je kwaliteit van leven hoog is. Dit kan bereikt worden door een actieve levensstijl, met veel lichaamsbeweging. Omdat dit door de klachten en pijn die je waarschijnlijk ervaart best lastig kan zijn, adviseert en begeleidt de onco-logisch fysiotherapeut je hierbij.’

De terminale fase
‘In de terminale fase is het levenseinde in zicht. Je kunt last hebben van onder andere pijn, vermoeidheid en benauwdheid, en van klachten als oedeem. Om ervoor te zorgen dat je je ook in deze fase comfortabel en prettig voelt, kan ik je ondersteunen. Dat doe ik bijvoorbeeld met ontspanningsoefeningen en ademhalingsoefeningen en begeleiding bij het belasten. Ook geef ik advies en ondersteuning op het gebied van ventilatie, temperatuur en luchtvochtigheid. Hiervoor kom ik aan huis bij de patiënt, dus de samenwerking met de parter en familie is dan belangrijk.’