Ze loopt naar binnen, kijkt me aan en bijna nog voordat ze gaat zitten, zegt ze: ‘Mijn vriend is bij me weg.’ De eerste sessie is vooral veel tranen en weinig verhaal. Wat ze kan vertellen, laat ik haar vertellen en als ze huilt, dan huilt ze. Meer is er niet en dat is mijn eerste kennismaking met Ilse.

Ergens wil ze gewoon van dat verdriet af, maar ook snapt ze dat er meer is. Iets wat ze nu nog niet kan benoemen, waar ze nog niet echt aan wil, maar ook niet aan voorbij kan gaan. In de daaropvolgende gesprekken hoor ik veel over haar ex: ‘Dan staarde hij me aan wanneer ik hem iets probeerde te vertellen, net een standbeeld, en dan ging hij weer buiten roken.’ De emotie is veranderd. Het is voelbaar op de manier waarop ze haar verhaal vertelt. Ze is boos en onder die boosheid zit zoveel power. Ilse luistert meermaals ook niet eens wanneer ik iets wil zeggen. Ze strijdt terwijl ze plooibaar lijkt.

In een aantal oefeningen laat ik haar voelen dat ze het niet prettig vindt om mensen zomaar dichtbij te laten komen. Dat ze de neiging heeft om het alleen te willen opknappen. Ze kan best zonder anderen, zonder ex-man. Nu ze het toch gezegd heeft, ook wel zonder psycholoog. Eigenlijk ben ik een indringer. Ze zegt ook: ‘Ik wil me niet óveral van bewust zijn. Je dwingt me om erover na te denken. Ik wil het niet.’ Het is spannend. Gaat ze halverwege stoppen?

‘Waar is jouw grens dan, Ilse? Waar wil jij me neerzetten? Hoeveel ruimte moet er tussen jou en mij zijn?’ zijn vragen die ik aan haar stel. Wanneer ze dat doet, letterlijk mij op meer afstand zetten, komt er rust. Ineens voelt ze dat ze er zelf invloed op heeft. Ze ziet dat ze anderen dichtbij laat komen zonder dat ze er zelf mee instemt, puur vanuit het idee dat anderen dat van haar verwachten. Contact maken én een grens aangeven. Het lijkt buitengewoon lastig allemaal.

‘Ik stond altijd voor hem klaar en nooit kon er eens een bedankje vanaf. Hij nam het allemaal voor lief wat ik deed, maar wat erger was: ik deed het niet eens per se voor hem. Ik wilde vooral dat hij zag wat ik voor hem over had.’ Heel langzaam ontrafelt het beeld zich. Ze ziet dat ze het niet alleen in haar relatie deed, maar dat ze dat ook op haar werk doet. Ze geeft liever geen feedback, omdat ze hoopt dat anderen snappen wat zij nodig heeft, maar ook omdat ze vooral zelf het idee in stand kan houden dat ze zoveel voor anderen over heeft.

Wanneer een vraagstuk zó verbonden is met de persoon, is het nooit zomaar koek en ei, maar de laatste keer dat ze bij me was, zei ze zoiets moois: ‘Mijn eigen grenzen aangeven vind ik soms toch nog wel heel lastig, maar ik weet dat ik het waard ben om het toch telkens weer te doen’, en glimlachend voegde ze eraan toe: ‘Ik heb een leuke man ontmoet. Ga het rustig aan doen met hem.’