Het Catharina Ziekenhuis heeft, na het Antoni van Leeuwenhoek (AvL) in Amsterdam, als tweede ziekenhuis in Nederland een nieuw bestralingsapparaat, de Papillon, in gebruik genomen. Met deze bestralingstechniek heeft het ziekenhuis alle behandelingen in huis voor patiënten met endeldarmkanker.

De nieuwe bestralingstechniek is een goed alternatief voor een operatie. ‘De Papillon is een goede behandelkeuze als de tumor in de endeldarm kleiner is geworden door voorbehandeling met chemotherapie en bestraling. Opereren is dan niet altijd nodig om de tumor te verwijderen. Ook voor patiënten voor wie een operatie te zwaar is of patiënten die niet meer geopereerd willen worden, kan de Papillon uitkomst bieden’, legt radiotherapeut dr. Jeltsje Cnossen uit. Samen met haar collega-radiotherapeut dr. Jacqueline Theuws heeft zij de eerste patiënten inmiddels behandeld.

Operatie niet nodig
In Nederland krijgen ongeveer 4500 mensen per jaar de diagnose ‘endeldarmkanker’. ‘Deze patiënten krijgen vaak eerst chemoradiatie: chemotherapie in combinatie met een aantal bestralingen. Wanneer de tumor na die behandeling niet volledig is verdwenen, moet de patiënt vaak een operatie ondergaan. Dat is heel ingrijpend. We kunnen de tumor nu ook met de Papillon bestralen, waardoor een operatie niet altijd meer nodig is’, legt Cnossen uit. ‘Steeds meer patiënten zoeken naar alternatieven voor een operatie’, vult Theuws aan. ‘Doorgaans zijn drie bestralingssessies van één minuut voldoende om het tumorweefsel volledig te laten verdwijnen. Bij kleinere endeldarmtumoren die niet uitgezaaid zijn, is bestraling met de Papillon een goed alternatief voor opereren. Bestraling met de Papillon is een vorm van contact-brachytherapie. De tumor wordt heel direct bestraald. Het grote voordeel is dat je zeer lokaal kunt bestralen zonder schade aan de omliggende organen.’

Keuze bieden
De Papillon is ook een optie voor patiënten die niet meer geopereerd kunnen worden of geen operatie meer willen ondergaan. ‘Deze vorm van bestralen is bijvoorbeeld een uitkomst voor oudere mensen die vanwege hun zwakke gezondheid of vanwege andere aandoeningen geen grote operatie meer aan kunnen’, legt Cnossen uit, ‘en er zijn ook steeds meer patiënten die liever kiezen voor een palliatieve behandeling met de Papillon dan voor een operatie, bijvoorbeeld vanwege hun leeftijd of conditie. Ik vind het belangrijk dat we onze patiënten een extra behandelmogelijkheid kunnen bieden. Een operatie is heel ingrijpend met een groter risico op complicaties en op een (blijvend) stoma. Als we patiënten een operatie kunnen besparen door de Papillon, kunnen we ze hopelijk een betere kwaliteit van leven bieden.’

Samenwerking
Het Catharina Ziekenhuis is het tweede ziekenhuis in Nederland waar een behandeling met de Papillon mogelijk is. Theuws: ‘We werken nauw samen met het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam, waar het andere apparaat staat. We hebben de afgelopen maanden regelmatig in Amsterdam meegekeken en we doen gezamenlijk onderzoek. Dat de behandeling in Eindhoven nu ook mogelijk is, zorgt voor een goede spreiding voor patiënten. Patiënten uit het zuiden van het land hoeven niet helemaal naar Amsterdam te gaan. In eerste instantie zetten we in op behandeling van 50 patiënten per jaar. De verwachting is dat die vraag gaat toenemen.’

Subsidie voor onderzoek
Het Catharina Ziekenhuis heeft 3 miljoen euro subsidie gekregen voor wetenschappelijk onderzoek naar complexe darmkanker. De subsidie is uitgekeerd door de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (ZonMw). Onderzoek en behandeling op de Papillon is een onderdeel van deze subsidie.