Een samengesteld gezin (of ‘stiefgezin’) is een gezin waarbij de vader of moeder een relatie heeft met iemand die niet de ouder is van de kinderen, en die eventueel zelf ook kinderen heeft. Er is dan sprake geweest van een scheiding, of de eerdere partner is overleden. Een samengesteld gezin heeft specifieke uitdagingen die tot problemen kunnen leiden. ForYou sprak hierover met relatietherapeut Sandra de Cocq.

Wat is er nou zo bijzonder aan een samengesteld gezin?
‘Het bijzondere is dat de kinderen er eerder waren dan de partnerrelatie. En bij een samengesteld gezin is er een basis van verdriet, omdat een eerdere relatie is beëindigd door scheiding of overlijden.’

Wat zijn aspecten die meespelen bij zulke gezinnen?
‘Allereerst die achtergrond van verdriet, die ik net noemde, maar ook de situatie dat ex-partners nog steeds samen verantwoordelijk blijven voor hun kind of kinderen, als er een scheiding is geweest. En het verschil in bloedband en stiefband. Een kind is van nature loyaal aan zijn eigen ouders, ook al vindt het zijn stiefouder best aardig.’

Om wat voor problemen gaat het dan?
‘Het contact tussen de biologische ouders van het kind kan moeizaam zijn, terwijl ze wél met elkaar verbonden blijven door hun kind. Dat is altijd moeilijk voor het kind en kan problemen geven in de nieuwe relatie. Een ander punt is dat de stiefouder en het kind geen bloedband met elkaar hebben, waardoor er niet automatisch een band is. Dat kan spanningen en ruzies veroorzaken. De stiefouder kan zich buitengesloten voelen, want er is een verleden dat de stiefouder niet deelt. Daarentegen kan de ouder het gevoel hebben tussen zijn of haar kind en de partner in te staan.’

Hoe kun jij helpen?
‘Ik ben relatietherapeut én coach voor samengestelde gezinnen. Die combinatie vind ik nuttig. Als de partners bij mij komen, kijk ik in eerste instantie op welk vlak de problemen liggen: ligt de nadruk op problemen in het samengestelde gezin, of is er sprake van relatieproblemen? Welke insteek kiezen we? Vervolgens bespreken we welke gevoelens en behoeftes te weinig aan bod komen. Verder geef ik uitleg over samengestelde gezinnen en de dynamiek daarin. Mijn doel is de nieuwe partners te helpen om een succes te maken van hun relatie en hun samengestelde gezin, zodat een nieuwe scheiding voorkomen wordt.’

Je werkt ook met een stiefplan. Wat is dat?
‘Een stiefplan is vergelijkbaar met het ouderschapsplan bij scheidingen, maar dan voor samengestelde gezinnen. Het stiefplan geeft aanknopingspunten om met elkaar in gesprek te raken over dingen die spelen in samengestelde gezinnen en afspraken te maken over allerlei zaken, zoals de rol van de stiefouder, opvoedstijlen en hoe je een plek creëert voor alle gezinsleden, óók voor de kinderen, die er alleen om het weekend zijn. Dat zijn belangrijke dingen om over na te denken.’