Die hand op je schouder, de tekeningen op de kist, dat ene bijzondere ogenblik. Soms zou je bepaalde herinneringen willen vasthouden, ze willen koesteren omdat ze zo dierbaar zijn. Maar een moment gaat zo snel weer voorbij, is vluchtig en verdwijnt naar de achtergrond of in de vergetelheid. Soms ongemerkt, ongezien. En dat is jammer, want dergelijke herinneringen kunnen zoveel troost bieden.

In de periode tussen het sterven van een dierbare en de uitvaart leef je vaak in een roes. Net als de dag van de uitvaart zelf. Het gaat soms voor een groot deel helemaal langs je heen ‘Dat is ook de reden waarom uitvaartfotografie zo waardevol is. Het is dan ook niet voor niks dat het steeds meer in opkomst is’, weet Nienke Hyams van Volgerlanden Uitvaartzorg. ‘Een goede uitvaartfotograaf of -videograaf legt namelijk niet alleen de tranen vast, maar juist ook die hand op de schouder of een aandoenlijk moment van de kleinkinderen wat juist voor wat luchtigheid zorgde. Als uitvaartverzorger moet je goed de sfeer kunnen aanvoelen en ‘horen’ wat er niet gezegd wordt. Daarom kaart ik tegenwoordig steeds vaker aan dat er mogelijkheden zijn om de uitvaart vast te leggen via livestream, video of foto’s. Dat moet je een beetje aanvoelen. Het is beslist niet zo dat dit alleen gedaan wordt bij jonge gezinnen, waarvan één van de ouders veel te vroeg wegvalt, zodat er een tastbaar aandenken is voor de jonge kinderen. Nee, ik heb het ook wel meegemaakt bij de uitvaart van een oudere man, een opa. In deze familie werd vrijwel alles op de foto vastgelegd, dus een uitvaartfotograaf voelde min of meer vanzelfsprekend. Maar het was ook van grote waarde voor die ene vrouw die haar oude moeder moest missen. Ze vertelde me dat ze elke dag een stukje keek en daar heel veel troost uit putte. En ja, het kan natuurlijk ook zijn dat die foto’s voor altijd in de kast blijven liggen en je er nooit meer naar kijkt, maar meestal is dat niet het geval en vormen ze een waardevolle herinnering.’

Professional
‘Je kunt een uitvaart tegenwoordig bijna overal via livestream volgen, maar je moet je wel realiseren dat niet iedere kerk of crematorium een even goede liveregistratie verzorgt’, vervolgt Nienke. ‘Dit in tegenstelling tot een professionele videograaf, die er achteraf zelfs een mooie compilatie van kan maken. Families zijn daar over het algemeen heel blij mee. Want juist de emotie van het moment is zo goed te vangen in stilstaande, maar ook bewegende beelden.’

Goede samenwerking
Alhoewel iedereen zich uitvaartfotograaf mag noemen, is Nienke wel selectief in de fotografen waarmee zij samenwerkt. ‘Uitvaartfotografie is echt een vak op zich. Er is zelfs een speciale opleiding voor. De foto’s moeten een verhaal vertellen en de emotie en sfeer op de juiste manier weergeven. Dat moet je als fotograaf dus precies kunnen aanvoelen. Daarnaast moet je goed voorbereid zijn, gepaste terughoudendheid tonen en mag je geen moment missen. Het spreekt vanzelf dat je over een flinke dosis vakkennis beschikt, want je moet goed gebruik kunnen maken van het licht, omdat het bij een uitvaart niet gepast is om te flitsen. Ik werk tijdens de uitvaart nauw samen met de fotograaf en hij of zij moet net zo goed op de hoogte zijn van het draaiboek als ik. En zelfs dán gaat het nog weleens mis. Zo heb ik een keer meegemaakt dat de fotograaf de weg naar de begraafplaats kwijtraakte. Ook is het een keer voorgekomen dat het tijdens de dienst zó hard had gesneeuwd, dat de fotograaf eerst zijn auto helemaal moest uitgraven en zodoende niet voor de stoet aanwezig kon zijn op de begraafplaats. Door snel te schakelen en te improviseren, kwamen we daar snel uit, zodat de familie er helemaal niks van merkte en er mooie foto’s konden worden gemaakt.’

Een afscheid is niet alleen de uitvaart
Nienke Hyams is eigenaresse van Volgerlanden Uitvaartzorg. ‘Een afscheid moet goed zijn, want je kunt het maar één keer doen. Er zit wel degelijk verschil tussen een afscheid waarbij de uitvaart netjes geregeld was en een afscheid dat is verzorgd door iemand met liefde, aandacht en passie voor het vak. Ik vind dat heel belangrijk. Dat betekent ook dat het niet alleen goed geregeld moet zijn op de dag van de uitvaart, maar ook in de aanloop ernaartoe. Alles moet tot in de puntjes verzorgd en goed aangekleed zijn. Alleen dan krijg je een bijzonder afscheid dat bij je past en waar je nabestaanden verder mee kunnen.’