Toen je de partner van je dromen dacht te hebben ontmoet, stond je er niet bij stil dat er ooit een tijd zou ­komen dat die vlinders in je buik allemaal weggevlogen waren en een leeg gevoel achter zouden laten. ­tWanneer je samen tot het besef komt dat er geen gezamenlijke toekomst voor jullie is weggelegd, brengt dat doorgaans veel emoties met zich mee. En juist op zo’n moment moeten er zoveel dingen geregeld worden. Dingen waar je hoofd eigenlijk helemaal niet naar staat.

Dan is het goed dat er iemand met je meedenkt en -kijkt. ‘Als mediator ben ik een neutrale partij die mensen helpt uit een conflict te komen’, legt Tanja de Waal uit. ‘Dat kunnen overigens ook andere situaties zijn, zoals burenruzies of conflicten in de familie of op het werk. Het doel van mediation is niet dat één van de partijen zijn of haar gelijk haalt. Het juridisch gelijk van de één is immers het juridisch leed van de ander. Het doel van mediation is juist dat beide partijen er samen uitkomen. Een oplossing vinden die voor beiden goed is. Mijn achtergrond als psychotherapeut heeft een rol gespeeld bij mijn keuze om dit werk te gaan doen. Ik heb in mijn spreekkamer zóveel leed gezien dat kan voortkomen uit een echtscheiding. En dat leed is vaak niet nodig, zolang mensen maar met elkaar kunnen blijven praten. En daar help ik bij.’

‘Een echtscheiding is een hogedrukpan en onderhuidse, onuitgesproken emoties zetten het ventiel dicht. Vanuit die emoties worden dan beslissingen genomen die over een aantal jaren, als de emoties gezakt zijn, wellicht niet meer goed voelen. Mediation bij echtscheiding is geen relatietherapie, maar er is wel overlap. Zeker als er kinderen zijn, blijft de relatie bestaan. De liefdesrelatie wordt dan een relatie waarin je collega-ouders bent en dus is het belangrijk dat je weet hoe je de relatie met je ex, als collega-ouder van je kind, zo goed mogelijk kunt houden. De liefde voor hun kinderen is wat ex-partners bindt, en het is heel mooi om in een scheidingsproces te zien dat ex-partners, in al hun verdriet, boosheid en teleurstelling, die binding weer kunnen gaan voelen. Weer kunnen zien dat het er niet om gaat dat zij elkaar de kinderen gunnen, maar hun kinderen een warme band gunnen met twee ouders.’

Iedere scheiding is uniek
Wanneer Tanja de Waal als mediator ingeschakeld wordt, komt ze meestal bij de mensen thuis. ‘Een gesprek aan de keukentafel werkt doorgaans het beste. Maar ik heb ook de beschikking over een kantoor, dus wanneer één van partijen dat liever heeft, is dat geen probleem. Ik begin altijd met een kennismakingsgesprek. Tijdens dat gesprek neem ik alle stappen door die bij een echtscheiding komen kijken en vertel ik waar mogelijke adders onder het gras liggen. Ik inventariseer de unieke situatie van deze mensen bij mij aan tafel en maak een vaste prijsafspraak, zodat niemand achteraf voor verrassingen komt te staan.’

Drie pijlers
Een goede echtscheiding rust op drie pijlers: financieel / ­fiscaal, juridisch / notarieel en emotioneel. ‘Het is een ingewikkeld proces en voor een leek voelt het als een moeras van wetten, regels en emoties. Dan is het logisch dat je zelf door de bomen het bos niet meer ziet, maar gelukkig ken ik in de meeste gevallen de weg. En als ik de weg niet weet, weet ik waar ik de plattegrond kan halen, zodat we verder kunnen. Soms denken partners zelf goede oplossingen gevonden te hebben. Dan krijg ik bijvoorbeeld te horen dat hij geen partneralimentatie betaalt, maar dat zij de overwaarde van de woning mag houden. Waar dan niet bij stilgestaan wordt, is het feit dat dit fiscaal enorme consequenties kan hebben. Het laatste wat je wil als je net eindelijk je scheiding afgerond hebt, is de fiscus die een enorme aanslag oplegt. Gelukkig ken ik de wet- en regelgeving en kan ik helpen verantwoorde keuzes te maken.’
Echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan
Een goede mediator stelt in nauw overleg met de betrokkenen het echtscheidingsconvenant en, in het geval de partners minderjarige kinderen hebben, het ouderschapsplan op. ‘In het echtscheidingsconvenant leg je tot in detail vast hoe je de gezamenlijke bezittingen financieel gaat ontvlechten. Hoe zit het met de alimentatie (een alimentatieberekening wordt altijd gemaakt en uitgebreid besproken), hoe worden de pensioenen verdeeld en wie gaat waar wonen? In het ouderschapsplan wordt vorm gegeven aan de zorg en de kosten voor de kinderen en wordt vastgelegd hoe jullie deze zorg, en de kosten voor de kinderen gaan verdelen. Kinderen zijn een belangrijke partij in een scheiding en krijgen ook steeds meer stem. Sinds 2009 is het voor stellen met minderjarige kinderen bij wet verplicht een gedegen ouderschapsplan op te stellen. Als kinderen ouder dan 12 zijn, hebben ze ook echt een stem. Ze kunnen aan de kinderrechter gaan vertellen hoe zij straks het liefst zien dat hun ouders de zorg verdelen, maar dat is best heel spannend voor kinderen en eigenlijk wordt hier maar weinig gebruik van gemaakt. Omdat ik het wel heel belangrijk vind dat kinderen echt gehoord worden, plan ik eigenlijk altijd ook een gesprek met de kinderen in.’

Overlegscheiding
Wanneer alle benodigde keuzes gemaakt, en het echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan klaar zijn, kan alles getekend en opgestuurd worden naar een advocaat. ‘Bij het laatste, formele, juridische stuk van een echtscheiding is een advocaat nodig. Maar ook die contacten lopen via mij, en de rekening van de advocaat heb je dan al lang via mij betaald. De rechtbank toetst alle stukken en wanneer alles in orde is wordt de scheiding bekrachtigd. Dit laatste stuk bij de rechtbank duurt meestal zes tot acht weken. Dan ben je officieel gescheiden. Zorg ervoor dat je kunt terugkijken op een overlegscheiding en niet verwikkeld raakt in een vechtscheiding. Goed scheiden doe je immers samen.’