Julia (27) had jarenlang last van faalangst. ‘Op de middelbare school had ik nergens last van. Ik had hoge cijfers en haalde mijn vwo-diploma met twee vingers in de neus. Ik had ontzettend veel zin om aan mijn studie Bedrijfskunde te beginnen en mijn omgeving had hoge verwachtingen van me. Dit bleek alleen nogal tegen te vallen.’

‘Waar ik op de middelbare school uitgebreide begeleiding kreeg van mijn docenten, moest ik op de universiteit ineens alles alleen doen. Ik had weinig college en moest veel aan zelfstudie doen. Toen we tijdens corona ook nog eens alle colleges online moesten volgen, werd het alleen maar moeilijker om alle ballen hoog te houden. Al die verantwoordelijkheid… Ik kon er maar niet aan wennen.’

‘Ik kwam in een neerwaartse spiraal terecht. Ik was zo bang om te falen! Nachtenlang lag ik te piekeren over mijn studie. Ondertussen haalde ik steeds slechtere cijfers. Bij toetsen klapte ik simpelweg dicht. Ik vond dat ik niet goed genoeg was en dat ik mijn omgeving teleurstelde. Een vriendin wees me erop dat ik misschien faalangst had. Ik zocht naar informatie op het internet en herkende me meteen in de symptomen.’

‘Inmiddels was ik gestopt met mijn studie omdat ik te slecht presteerde. Dit vond ik heel moeilijk. Voor mijn gevoel had ik alles verpest. Het kon zo niet langer: ik moest hulp zoeken voor mijn faalangst. Zo kwam ik terecht bij Celia van Buurttherapeut. Bij haar heb ik faalangsttraining gevolgd. Dit was heel fijn. We gingen op zoek naar mogelijke oorzaken en oplossingen voor mijn faalangst. Ik leerde omgaan met verwachtingen en afkeuring, en ik kreeg concrete handvatten om stressvolle situaties op een betere manier aan te pakken. Ik kreeg bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen die ik kon doen wanneer ik me gestrest voelde. De therapie heeft mijn zelfbeeld enorm verbeterd. Al snel begon ik aan een nieuwe studie, die ik vorig jaar met succes heb afgerond. Dit had ik me een paar jaar geleden niet kunnen voorstellen!’

Expert aan het woord
Celia: ‘Iedereen is wel eens ergens bang voor. Angst is een natuurlijke reactie van het lichaam. Als je via je zintuigen iets waarneemt wat je brein als gevaar signaleert, dan schakelt je rationele denken even uit. Je lichaam reageert dan door te vechten, te vluchten, of te bevriezen. Faalangst uit zich op het moment dat je bang bent om ergens in te mislukken: als je bang bent om te falen. Er dreigt niet direct een gevaar, maar in je hoofd maak je scenario’s van wat er zou kunnen gebeuren. Je hersenen zien geen verschil tussen wat echt is en wat niet. Je verwerkt het als iets wat echt gebeurt op dat moment.
Als je last hebt van faalangst dan gaat je hart sneller kloppen, je ademhaling gaat omhoog en je gaat soms trillen. Je bent niet meer in staat om helder na te denken. Je krijgt een black-out en je bevriest. Hierdoor presteer je onder je niveau. Je kunt nog zo goed hebben geleerd voor je toets, maar door de faalangst weet je niets meer van de lesstof. Dit kan een enorme impact hebben op je mentale welzijn.’

Feit of fabel
‘Opvoeding speelt een belangrijke rol bij faalangst’
Celia: ‘Dit klopt. Als kind geven we ons kind vaak goedbedoelde adviezen of opdrachten. ‘Doe je best, wees flink, schiet op, doe normaal’: een kind hoort dit vaak zonder te weten wat er precies mee wordt bedoeld. Dit komt doordat er geen referentiekader is. Wanneer weet een kind dat hij zijn best heeft gedaan? Hij doet wat hij denkt dat hij moet doen, maar als dit een negatief resultaat geeft, dan wordt de ouder misschien boos. Hierdoor gaat het kind twijfelen aan zichzelf.’
‘Het is wel belangrijk om te weten dat faalangst meerdere oorzaken kan hebben. Soms is het aangeboren, of kopieert het kind dit gedrag onbewust van een ouder. Misschien moet het kind vaak presteren in zijn omgeving, of is er sprake van een algemeen laag zelfbeeld.’

Over Celia
Sinds Celia Gramser in 2009 is gestart met haar eigen praktijk heeft ze al heel wat cliënten geholpen met integratieve psychotherapie en op het gebied van verandermanagement. ‘Mijn hulp en ondersteuning heb ik de afgelopen jaren bij uiteenlopende problemen succesvol ingezet, zoals bij angstklachten of onzekerheid tot begeleiding bij een burn-out of relatietherapie. Ik geloof vooral in innerlijke kracht. Ik zie het als mijn missie om dát naar voren te halen.’