Het hebben van een ernstige ziekte omvat veel meer dan de ziekte alleen. Er komt van alles bij kijken aan emoties. Hoe kun je daar het beste mee omgaan? Als je er zelf niet uitkomt, is het wellicht verstandig om een buitenstaander een tijdje met je mee te laten lopen.

Claudia Koehoorn is rouwbegeleider en gespecialiseerd in emotieverwerking. ‘Als je ziek bent, maak je een soort rouwproces door, dat weliswaar niet hetzelfde is als bij het overlijden van een dierbare, maar je hebt wel te maken met het verlies van je gezondheid. Opeens is gebleken dat je lichaam je in de steek heeft gelaten en dat je er niet meer goed op kunt vertrouwen. Dat doet emotioneel wat met je en het kan ervoor zorgen dat je anders in het leven gaat staan. Je kunt boos worden of verdrietig, of gefrustreerd raken. Je kunt ook bang worden om bepaalde activiteiten te ondernemen omdat je niet weet wat je lichaam nog aankan. Het kan dan zijn dat je je groot houdt en je emoties voor jezelf houdt, maar dat kan spanningen en stress opleveren, en dat is niet goed voor het herstelproces.’

Positiviteit
‘Ik kan helpen om aan de slag te gaan met de emoties die komen kijken bij een ernstige ziekte, onder andere door je te laten inzien dat het niet helpt om je tegen je ziekte te verzetten. Die is er nu eenmaal, dus het is beter om je aandacht te richten op het op een goede manier omgaan met de ziekte. Het is dan mijn insteek om zoveel mogelijk positiviteit te brengen. Een goede mindset kan namelijk veel verschil maken. Als je bijvoorbeeld kanker hebt en chemotherapie moet ondergaan, wordt de situatie er niet gemakkelijker op als je boos of bang bent. Als dit het geval is, stel ik soms voor om te visualiseren. Ik kan bijvoorbeeld voorstellen om tijdens een chemo te visualiseren dat een legertje soldaten je lichaam in marcheert om alle slechte cellen aan te vallen en de goede cellen met rust laat. Als het lukt om op die manier naar chemo te kijken, kan dat de behandeling gemakkelijker maken. Je hebt dan meer regie, wat fijn is in een proces waarbij zoveel buiten je controle ligt.’

Omgaan met emoties
Claudia kan ook de partner als mantelzorger van een ernstig zieke tijdelijk bijstaan. ‘Als er sprake is van een ernstige ziekte in een gezin, kan de situatie ontstaan dat de partner het normale gezinsleven gaat ontzien en de volle aandacht richt op de zieke. Hij of zij kan zich daarbij sterker voordoen, om de zieke te ontzien en niet op te zadelen met nog meer problemen. Maar de kans bestaat dat dat averechts werkt en de partner met zichzelf in de knoop komt, en de zieke kan allerlei emoties en gedachten krijgen omdat de partner zich niet uitspreekt. Daarom kan ik die partner ondersteunen bij het omgaan met zijn of haar emoties. Niet voor niets geldt ‘Als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je ook niet goed voor een ander zorgen.’ Ook een mantelzorger heeft bepaalde emoties die loskomen rond de situatie en zorg, en die moeten ook benoemd kunnen worden. Als zowel de zieke als de mantelzorger op een goede manier omgaan met hun emoties, is er meer perspectief en komen ze deze zware periode beter door omdat ze in verbinding met elkaar blijven.’

Gedachten delen
Claudia begeleidt ook terminale patiënten. ‘Als je hebt gehoord dat je niet meer beter wordt, kan het heel fijn zijn om daar met een buitenstaander over te praten. Soms wil je je partner of de mensen heen niet belasten met de dingen die jou dwarszitten. Maar van onuitgesproken zaken kun je nóg zieker worden en het laatste wat je wilt, is stress hebben. Daarom kan het zo fijn zijn om je gedachten te delen met iemand die er niet emotioneel bij betrokken is.’