Ouders willen hun kinderen het liefst beschermen tegen pijn en verdriet. Maar ook kinderen zullen vroeg of laat ervaren dat de dood bij het leven hoort…

Het is belangrijk dat ouders hun kinderen steun en ruimte geven om het verlies te beleven en te doorleven. Zo leer je een kind dat je verdrietig mag zijn en dat je de tijd mag nemen om te rouwen. Afhankelijk van de leeftijd van kinderen zijn er verschillende manieren om ze te betrekken bij het overlijden van een dierbare.

iedereen rouwt, ongeacht leeftijd
Jonge kinderen tot een jaar of drie beseffen misschien nog niet wat ‘dood’ inhoudt, maar voelen haarfijn aan dat er iets verdrietigs speelt omdat de ouder anders reageert of betrokken is. Daar waar kleuters denken dat de dood een spelletje is en iets van tijdelijke aard, beseffen iets oudere kinderen dat de dood onomkeerbaar is. Naarmate kinderen ouder en minder afhankelijk worden, raken ze nieuwsgierig en kunnen ze vragen stellen vanuit een invalshoek die je als ouder in verlegenheid kan brengen. Tieners, die volop bezig zijn met hun eigen zoektocht naar de betekenis in het leven: op zoek naar hun identiteit, worden vaak diep geraakt door een overlijden. Het kan ze in grote verwarring brengen.

Aanpak
In de periode tussen het overlijden en de uitvaart betrekken wij kinderen zoveel mogelijk bij alles wat er gebeurt. Met behulp van vragen op zogenaamde ‘sterrenkaartjes’, kunnen we soms makkelijker het gesprek openen. Jongere kinderen kunnen spelenderwijs ontdekken wat er gaat gebeuren bij de uitvaart met daarvoor speciaal ontwikkelde LEGO. Er is een realistische weergave van de aula, rouwauto, rouwende kinderen en volwassenen, dragers met een kist en een begraafplaats. Wie zit er op de voorste rij? Naar welke muziek gaan we luisteren? Daar praten we dan met elkaar over. We maken ook gebruik van troost­koffers. Deze koffers bevatten diverse boekjes en materialen ter verduidelijking van de situatie. We delen knuffeldiertjes uit en zien dat dit troost geeft, ook bij de oudere kinderen. Tijdens de plechtigheid worden de tranen afgedroogd met de oren van de knuffel. Er zijn bovendien werkboekjes waarin kinderen zelf tekenen en schrijven en voor de allerjongsten is er ‘Bo de Beer neemt afscheid’ waaruit voorgelezen kan worden en via de bijbehorende app een brief verstuurd kan worden. Ook kunnen we samen met de kinderen een afscheidsritueel bedenken, zoals laatst toen alle kleinkinderen hun handjes met verf stempelden op de kist van hun opa om hem op deze manier uit te zwaaien, of toen tieners aan de binnenkant van het deksel hun laatste groet hadden geschreven voor hun vriendin.